Jordan 1

Air Jordan 1

W 1984 roku Michael Jordan przystąpił do draftu NBA jako 21-latek. Po udanej karierze w college'u, podczas której otrzymał wiele wyróżnień i nagród, oczekiwania były wysokie, a Jordan został wybrany przez Chicago Bulls jako trzeci w kolejności. Nikt jednak nie wiedział, jak astronomiczny sukces odniesie jego kariera. Nikt poza niektórymi pracownikami Nike, zwłaszcza szefem marketingu sportowego Sonnym Vaccaro. Jego niezachwiana wiara w możliwości Jordana skłoniła markę do zrobienia wszystkiego, by zapewnić sobie sponsoring utalentowanego młodzieńca. Ta determinacja doprowadziła do niesamowitej współpracy, która w końcu stała się własną marką i do dziś przyciąga rzesze fanów. Historyczne partnerstwo zaczęło się od jednego, wyjątkowego buta - Air Jordan 1.

Droga do stworzenia pierwszego Air Jordana nie była prosta. Gdy trwały przygotowania do sezonu 1984-85 NBA, wszystkie najlepsze marki obuwia koszykarskiego chciały podpisać kontrakt z Jordanem. Widać było, że będzie on wyjątkowym graczem, a firma Nike stanęła w obliczu ostrej konkurencji ze strony konkurencyjnych firm Converse, której buty Jordan nosił przez całą swoją karierę w college'u, oraz adidas, która była wówczas modną marką w świecie koszykówki. Mimo to pracownicy słabnącego działu koszykarskiego Nike pracowali bez wytchnienia, by przekonać Jordana do współpracy, kontaktując się nawet z rodzicami zawodnika, by zapewnić mu spotkanie w siedzibie firmy w Oregonie. Ostatecznie, po wysłuchaniu śmiałego planu Nike, który zakładał zbudowanie całej marki wokół przyszłej gwiazdy, oraz obietnicy tantiem z każdej sprzedaży, oprócz 500 000 dolarów rocznie, które miał otrzymywać z tytułu współpracy - dwóch rzeczy, których nie zaoferowała mu żadna inna firma - Jordan podpisał umowę.

Po uzgodnieniu umowy Nike mogło przystąpić do pracy nad udoskonaleniem prototypu, który został pokazany Jordanowi podczas spotkania. Chciał czegoś innego i ekscytującego z jedną ważną zmianą w projekcie - cieńszą podeszwą. Peter C. Moore, dyrektor kreatywny stojący na czele projektu Jordana, z radością spełnił jego oczekiwania. Czerpiąc inspirację z wcześniejszych projektów Nike, takich jak Dunk, Air Force 1, Vandal i Air Ship, które Jordan nosił, czekając na ukończenie swojego sygnowanego modelu, stworzył ponadczasowy but. Miał wytrzymałą, ale cienką gumową podeszwę, wąski, perforowany nosek i opływową kostkę, dzięki czemu był jednocześnie stabilny, ochronny i wygodny. Miał też urzekającą estetykę i własne, niepowtarzalne logo, również zaprojektowane przez Moore'a. Jak mówi historia, ekscentryczny projektant był w trakcie lotu powrotnego po spotkaniu z agentem Jordana, Davidem Falkiem, kiedy zobaczył, jak stewardesa wręcza dziecku przypinkę. Jego uwagę przykuł zestaw skrzydeł. Podczas lotu naszkicował na serwetce emblemat, który przedstawiał podobną parę skrzydeł wyłaniających się z obu stron piłki do koszykówki. Było to idealne logo, stanowiące metaforę sportu Jordana i jego niezwykłej zdolności do unoszenia się w powietrzu, a jednocześnie reprezentujące technologię amortyzacji Air firmy Nike. Oprócz tego charakterystycznego logo, Moore nadał butom odważną kolorystykę, która naprawdę je wyróżniała. Połączenie czerwieni i czerni wyglądało świetnie, ale było też zupełnie inne od wszystkich innych butów do koszykówki, jakie można było zobaczyć na parkietach NBA w tamtych czasach. Miał ku temu jeden bardzo dobry powód - łamał obowiązującą w lidze zasadę 51%. Zgodnie z nią zawodnicy mogli nosić tylko buty, które w co najmniej 51% były białe, co oznaczało, że większość butów noszonych w NBA była w tym prostym odcieniu i jednym innym kolorze.

Chociaż Jordan podobno nie był przekonany do tego wzoru, kiedy zobaczył go po raz pierwszy, to jednak but się rozwinął i w końcu się do niego przekonał. Jednak kiedy po raz pierwszy zaczął grać w Chicago Bulls, otrzymał inną parę do noszenia, ponieważ jego nowe Air Jordany nie były jeszcze gotowe. Drugim butem był podobny Nike Air Ship, który, co najważniejsze, miał takie same kolory jak nadchodzące Jordan 1. Podczas przedsezonowego meczu z Knicksami 18 października 1984 roku Jordan wywołał poruszenie, gdy wyszedł na boisko w parze łamiących zasady Air Shipów. Szefowie NBA nie byli zadowoleni z tego, że ich zasady zostały złamane, więc wysłali list do ówczesnego wiceprezesa Nike, Roba Strassera, w którym zakazali używania czerwono-czarnych butów, które Jordan miał na sobie tego dnia. Podobno liga zagroziła mu karą 5 000 dolarów za każdy mecz, dopóki będzie nosił te buty, ale nie wiadomo, ile z tego musiał zapłacić.

Chociaż widziano go ponownie w nich podczas konkursu Dunk w 1985 roku, Nike ostatecznie wprowadziło więcej bieli do projektu, aby Jordan mógł nadal używać butów bez przeszkód. Mimo to bystry zespół marketingowy marki dostrzegł w zakazie wielką szansę i zabrał się za przygotowanie legendarnej już reklamy telewizyjnej. Michael Jordan stał w niej, odbijając piłkę do koszykówki, podczas gdy kamera przesuwała się w dół, w kierunku jego butów. Lektor wyjaśniał, że nowy, rewolucyjny but Nike został odrzucony przez NBA. Podkreślono fakt, że nie mogli powstrzymać ludzi przed kupowaniem buta, co przemówiło do buntowniczej postawy fanów koszykówki w całym kraju, z których wielu zaczęło nazywać go "Zbanowanym". Mimo że model, który nosił Jordan, nie był nawet Air Jordan 1, nikt nie był w stanie dostrzec różnicy na ekranie telewizora z lat 80. Kiedy w końcu model ten pojawił się w 1985 roku, szum, jaki wywołała reklama, w połączeniu z rewelacyjnym pierwszym sezonem Jordana w NBA, w którym zdobył sobie rzeszę fanów i został wybrany debiutantem roku w NBA, sprawił, że buty wyprzedały się niemal natychmiast.

Buty Jordan 1 były tak popularne, że osoby posiadające parę były w stanie sprzedać je z zyskiem. W tamtym czasie taki rodzaj odsprzedaży był czymś nowym w kulturze sneakerów, ale dziś jest to wszechobecna praktyka. Świadczy to o niesamowitym sukcesie pierwszych Jordanów, podobnie jak ogromne liczby związane z pierwszym rokiem ich sprzedaży. Chociaż Nike wyznaczyło sobie cel w postaci 3-4 dolarów w ciągu pierwszych trzech lat współpracy, nie musieli się tym przejmować, ponieważ but znacznie przekroczył tę kwotę w swoim debiutanckim roku, zarabiając aż 163 miliony dolarów. Ogromny sukces Jordana i wyjątkowa umowa zapoczątkowały trend w świecie koszykówki. Od tego momentu najbardziej ikoniczni zawodnicy tego sportu podpisywali bardziej lukratywne umowy ze sponsorującymi ich markami, a współcześni gracze zarabiali dziesiątki milionów.

Po świetnym starcie Nike wyprodukowało serię kolorystyk AJ1. W pierwszym roku wydano ich w sumie 13, dodając takie kolory jak Chicago, Retro Royal i Carolina Blue do buntowniczego projektu Bred (czarno-czerwonego). Mimo, że w późniejszych latach wydano setki kolejnych kolorystyk, wiele z tych oryginalnych wciąż jest bardzo poszukiwanych. W tamtych czasach model AJ1 na jakiś czas zszedł na dalszy plan, ponieważ Nike co roku wypuszczało unowocześnione modele. W tamtym czasie nie były one numerowane, a każdą nową wersję nazywano po prostu Air Jordans. Jednak gdy Nike zdecydowało się przywrócić modele retro, dodano numery, aby wyróżnić poszczególne sylwetki.

Model AJ1 został po raz pierwszy wydany w 1994 roku, co było o tyle dziwne, że jego imiennik właśnie zamienił boisko do koszykówki na boisko do baseballu. Klasyczne kolory odniosły niewielki sukces, ale ich wydanie ustanowiło precedens, który powtarzał się przez lata. Jordan powrócił do koszykówki w 1995 roku, przeszedł na emeryturę w 1999 roku i powrócił po raz ostatni w 2001 roku. W tym samym czasie model Jordan 1 odrodził się na nowo. Aby uczcić powrót zawodnika na emeryturę, Nike wypuściło stare i nowe wersje kolorystyczne. Jedną z nich była wersja White Chrome, która jako pierwsza miała rozpoznawalne logo Jumpman zamiast swoosh Nike.

Później, w kwietniu 2007 roku, Nike wydało pakiet "Old Love, New Love". Zawierał on wersję retro oryginalnego modelu Black Toe oraz zupełnie nowy czarno-żółty model, który zapoczątkował stopniowe odrodzenie Air Jordan 1. Zaczęło się powoli, od serii oryginalnych kolorystyk, z których niektóre były dobrze przyjęte, inne nie, zanim w połowie 2010 roku nastąpił prawdziwy rozkwit dzięki kilku znaczącym kolaboracjom. Jedną z nich była współpraca ze skaterem Lance'em Mountainem, popularnym członkiem działu deskorolki Nike, który, podobnie jak wielu skaterów dorastających pod koniec lat 80-tych, przyjął model Jordan 1. Jego wytrzymała skórzana cholewka, wysoka kostka i amortyzacja Air sprawiły, że był on świetną opcją dla zwolenników tego sportu.

Choć wkład Nike SB był lubiany przez wielu, to dopiero współpraca z Fragment Design Hiroshi Fujiwary wyniosła Air Jordan 1 na nowe wyżyny. Wydany pod koniec 2014 roku model w kolorach czarnym, białym i królewskim błękicie był niejako powrotem do czasów świetności oryginalnych kolorystyk. Wypuszczony w limitowanej ilości, sprzedał się niezwykle szybko, podobnie jak pierwsze AJ1. Potem nastąpiło coraz więcej wspaniałych kolaboracji, w tym z reżyserem filmowym Spike'em Lee, wizjonerskim projektantem Virgilem Abloh i jego marką Off-White, popularnym artystą muzycznym i stałym współpracownikiem Nike Travisem Scottem, a nawet luksusowym domem mody Dior. Dzięki temu dynamicznemu rozwojowi model Air Jordan 1 stał się tak kultowy, że jego historia została przeniesiona na duży ekran w 2023 roku. Film zatytułowany "Air", z udziałem Matta Damona i Bena Afflecka, ujawnił historię tego fenomenalnego buta ponad 35 lat po jego pierwotnej premierze, dając tym samym kolejny impuls do wzrostu jego popularności.

Podpisując kontrakt z Michaelem Jordanem, gdy jego kariera była jeszcze w powijakach, Nike wykazało się niezwykłą wizją. Ten śmiały czyn zapoczątkował współpracę, która od tamtej pory jest jedną z najwspanialszych i najbardziej historycznych w historii sportu. W miarę jak zawodnik poszerzał i wzbogacał grę w koszykówkę swoim poświęceniem, niespotykanym wcześniej talentem i zniekształcającym grawitację czasem zawieszenia, model Jordan 1 zmienił sposób, w jaki sport współgrał z kulturą i modą. Spowodował też kilka istotnych zmian w kulturze sneakersów, ponieważ projekt został doceniony nie tylko z powodu podziwu fanów dla zawodnika, ale także dlatego, że był to świetny but. To właśnie dzięki temu udało mu się przejść od skromnego trenera koszykówki do ikony kultury popularnej, a nawet bardzo poszukiwanego elementu mody. To również dzięki temu but jest tak istotny kulturowo i uwielbiany, jak nigdy dotąd. Tak jak Jordan - człowiek, Air Jordan 1 na zawsze pozostanie jednym z największych i najbardziej wpływowych butów wszech czasów.