SPORTSHOWROOM: Każdy model sneakersów ma swoją własną historię

Obecnie sneakersy są częścią naszego codziennego życia. Wystarczy przejść się po ulicach każdego większego miasta, aby wszędzie natknąć się na klasyczne wzory. Jednak nie zawsze tak było. Wszechobecność współczesnych sneakersów jest wynikiem kilkudziesięcioletniej historii obuwia sportowego, która stworzyła solidne podstawy dla obecnej kultury.

Wszystko zaczęło się w 1949 roku od pierwszego buta adidas, modelu Samba, który miał gumową podeszwę zapewniającą piłkarzom dodatkową przyczepność na śliskich nawierzchniach. Następny udany model pojawił się ponad dziesięć lat później w postaci modelu Stan Smith (pierwotnie Robert Haillet). Ten skromny but do tenisa zyskał ogromną popularność. Niedługo potem, w 1966 roku, pojawił się adidas Gazelle. Pierwotnie stworzony dla sprinterów, z czasem stał się bardziej lifestylowym sneakersem noszonym przez ikony mody i gwiazdy muzyki.

W latach 70. adidas wprowadził na rynek niepozorny but do koszykówki o nazwie Superstar. Jego charakterystyczne elementy sportowe sprawiły, że Superstar stał się ulubieńcem koszykarzy, ale jego styl kultywował dziedzictwo, które trwało przez pokolenia. W tym czasie na scenie pojawiła się już firma Nike, która w 1972 roku wypuściła na rynek dwa modele butów biegowych. Pierwszym był model Waffle, nazwany tak ze względu na charakterystyczny wzór na podeszwie przypominający gofry. Drugim był Cortez, w którym wykorzystano trendy popkulturowe, aby zapewnić mu długofalowy sukces. Rok po pojawieniu się tego modelu Nike weszło na rynek koszykarski z modelem Blazer, którego lepsza przyczepność i właściwości wentylacyjne sprawiły, że mnóstwo osób chętnie nosiło go na boiskach.

W latach 80. zarówno Nike, jak i adidas zaprezentowały szereg nowych projektów. Adidas wszedł w dekadę z kolejnym zaawansowanym technologicznie butem tenisowym, Continental 80, podczas gdy Nike wypuścił Air Force 1 dopiero w 1982 roku. Ten, pierwotnie przeznaczony do koszykówki model, dziś uważany jest za jeden z najbardziej kultowych. AF1 został zastąpiony rok później przez model Pegasus, but uwielbiany przez biegaczy. W 1984 roku pojawił się kolejny model adidas do koszykówki znany jako Forum, który charakteryzował się solidnym wsparciem kostki na szczycie podeszwy absorbującej uderzenia. 

W tym samym roku adidas wypuścił pierwszą linię butów do biegania ZX, serię, która ukazywała najnowsze technologie opracowane przez markę, w tym przełomowy system Torsion. W 1985 roku Nike wyprodukował innowacyjny model Jordan 1. Był to pierwszy z wielu butów nazwanych w cześć koszykarza, uznawanego za najwybitniejszego w historii -- niezastąpionego Michaela Jordana. Jednak nie była to jedyna propozycja dla koszykarzy Nike z 1985 roku, ponieważ stworzyli oni również model Dunk. Powstały z myślą o uczelnianej scenie koszykarskiej, ostatecznie znalazł miejsce w środowisku deskorolkowym i modowym.

W drugiej połowie lat 80. Nike weszło na wyższy poziom innowacji, kiedy w 1987 roku wypuściło model Air Max 1. Jest to linia, która zapewniała jedne z najbardziej znanych sneakersów, z przełomowymi widocznymi kieszeniami powietrznymi jako podstawą. Następnie, w 1988 roku, pojawił się model Jordan 3, który jako pierwszy opatrzony został słynnym logo Jumpman. Zaledwie rok później ukazał się model Jordan 4, którego imiennik po raz kolejny przyniósł kolekcji niesamowite wsparcie w postaci jednego z najlepszych rzutów w historii.

Wczesne lata 90. zaowocowały kolejnymi udanymi modelami Nike. W 1990 roku ukazał się Jordan 5 z kilkoma uaktualnionymi funkcjami, a więc w okresie, w którym Michael Jordan osiągnął nowe szczyty w swoim dorobku punktowym. W tym samym roku pojawił się również model Nike Air Max 90. Choć był to model do biegania, stał się fenomenem kulturowym ze względu na stylowy design i niezwykłą wygodę. W 1991 roku zaprezentowano model Jordan 6, w którym Michael po raz pierwszy zdobył mistrzostwo NBA.

Niedługo po tym, Nike wypuściło but specjalnie dla rynku biegowego. Model Air Huarache przekroczył granice technologii wyczynowych dzięki nowatorskiemu zastosowaniu lekkiego materiału neoprenowego. Później, w 1994 roku, adidas stworzył buty piłkarskie Predator. Buty zostały zaprojektowane tak, by ułatwić doskonałą kontrolę nad piłką i były noszone przez takie gwiazdy jak David Beckham i Zinedine Zidane.

W połowie lat 90. firma Nike postanowiła udoskonalić wcześniejsze modele do biegania i stworzyć coś zupełnie oryginalnego. Udało im się to w 1995 roku dzięki modelowi Air Max 95, który charakteryzował się wyjątkową, odważną stylistyką. W tym samym roku pojawił się również model Jordan 11, który był symbolem powrotu Michaela Jordana do NBA. W 1996 roku adidas wprowadził na rynek swój kolejny but do biegania — Ozweego, zapewniający zarówno bezpieczeństwo, jak i komfort.

Pod koniec lat 90. Nike wydało model Air Max 97, którego futurystyczny wygląd sprawił, że stał się on popularny zarówno wśród biegaczy, jak i jako atrybut mody. Rok później Nike wprowadziło dwa kolejne modele sneakersów. Pierwszym był biegowy Air Max Plus, którego idiosynkratyczny wygląd i technologia Tuned Air zapewniły mu doskonałe wyniki, drugim były buty piłkarskie o nazwie Mercurial. Ten znakomity projekt zawierał szereg innowacji technologicznych, jednak prawdziwą sławę przyniósł mu legendarny piłkarz Ronaldo.

Na początku lat 2000 firma Nike założyła swoją dedykowaną deskorolkową markę Nike SB. Powstała ona w 2002 roku i tworzyła deskorolkowe wersje retro modeli takich jak Dunk i Blazer, ale także zupełnie nowe buty do jazdy na deskorolce. W 2009 roku popularny deskorolkowiec Stefan Janoski otrzymał propozycję stworzenia swojego własnego, sygnowanego modelu. Model Nike Janoski był uniwersalny i idealnie dopasowany do technicznych aspektów tego sportu.

Szybko wybiegamy w przyszłość do 2015 roku. To był owocny okres dla projektantów obuwia. Firma Nike wydała model Metcon, który miał służyć wsparciem dla treningów fitness. Tymczasem adidas tworzył innowacyjne buty do biegania, Ultra Boost, które stanowiły połączenie ich najnowocześniejszych technologii Boost i Primeknit. W 2015 roku pojawiły się one w kilku innych wydaniach, z których jednym był NMD, współczesny sneakers do miejskich eksploracji. Kolejnym był jeden z pierwszych tworów adidas Yeezy, 350 Boost. Ten model okazał się ogromnym hitem, który zwieńczył rewelacyjny rok dla niemieckiej firmy.

W 2017 roku Nike zaprezentowała kolejne innowacje, opracowując VaporMax, pierwszy model butów, w którym zastosowano widoczną na całej długości podeszwę Air, przełomową technologię, która zapewniała ekstremalny komfort. Rok 2018 przyniósł kolejny Air Max: 270, który w  przeciwieństwie do poprzednich modeli przedłożył styl życia nad bieganie, wykorzystując wybrzuszoną piętę, która naprawdę odcisnęła swoje piętno. Tymczasem adidas rozszerzył swoją współpracę z Ye, wydzielając Yeezy 500, które charakteryzowały się estetyką retro lat 90. W 2019 roku wydano dwa kolejne, 700 i 380. Model 700 przełamał konwencję jako kolejny unikalnie wyglądający but, który sprawiał wrażenie dzieła sztuki. Z kolei 380 był nową wersją 350 o uaktualnionym wyglądzie, obejmującym pochyłą piętę obok zniewalającej cholewki w stylu moro. W tym samym roku Nike wypuściło stylowy, wybiegający w przyszłość model Air Max 720 z podeszwą 360 stopni Air — największą w historii bańką powietrza na całej jej długości.

W 2020 roku, z okazji 30-lecia monumentalnego modelu Air Max 90, Nike zmodernizowało jego wygląd za pomocą modelu AM2090, nadając temu lifestylowemu sneakersowi biegowemu bardziej futurystyczną sylwetkę. Niedawno, jeszcze w 2021 roku, Yeezy wypuściło Slide, wygodny wsuwany but wyposażony w gruby korpus z pianki EVA.

Nadzwyczajna historia współczesnych sneakersów rozpoczęła się wiele dekad temu, ale to zestawienie przedstawia tylko niewielką część butów, sneakersów treningowych i innego obuwia wydanego przez Nike, Jordan, adidas i Yeezy w tym okresie. Ta niewiarygodna podróż przekształciła sport i modę, zbliżając je ku sobie, aż do momentu, gdy się zbiegły, by ukształtować unikalne projekty, które pasują do każdej z tych dziedzin. To przenikanie się światów było najbardziej widoczne w licznych kolaboracjach ogłoszonych w ostatnich latach; Nike, zwłaszcza z luksusową marką streetwearową Off-White i wpływowym artystą muzycznym Travisem Scottem, a adidas między innymi z domem mody Gucci. Mimo to, marki te jeszcze nie powiedziały ostatniego słowa — z roku na rok kreują kolejne innowacje, dzięki którym w przyszłości możemy spodziewać się wielu nowych, stylowych sneakersów.